Medische Encyclopedie
Inhoud
- Wat doet dexamethason en waarbij gebruik ik het?
- Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
- Mag ik dexamethason gebruiken met andere medicijnen?
- Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
- Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
- Hoe gebruik ik dit medicijn?
dexamethason
Dexamethason is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. De werking van dexamethason is divers. Het verbetert ook de eetlust, vermindert vermoeidheid en kan ervoor zorgen dat u zich beter gaat voelen.
Artsen schrijven dexamethason vooral voor:
- Als onderdeel van een behandeling tegen kanker, vooral tegen de misselijkheid door chemotherapie. En om de laatste levensfase te verlichten (palliatieve zorg), bijvoorbeeld bij een dichtzittende darm (ileus).
- Verder bij aandoeningen met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld ernstige COVID-19 (corona), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), luchtwegontstekingen (zoals ernstig hoesten door pseudokroep, bij astma en bij COPD), ernstige huidontstekingen, ernstige allergische reacties, multiple sclerose (MS) en gewrichtsontstekingen.
- Ook wordt het gebruikt bij hoogteziekte, hersenvliesontsteking en om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen (zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom). Als men het op deze manier gebruikt heet het substitutietherapie.
Wat doet dexamethason en waarbij gebruik ik het?
Misselijkheid en braken
Na operaties kunt u last hebben van misselijkheid en braken. Hoe dit precies ontstaat, is niet duidelijk. Mogelijk komen bepaalde stoffen vrij die het braakcentrum kunnen prikkelen.
Ook bestraling en veel medicijnen tegen kanker veroorzaken ernstige misselijkheid.
Werking
Dexamethason kan deze vormen van misselijkheid verminderen. U krijgt het vóór de operatie, bestraling of chemotherapie, om misselijkheid en braken te voorkomen. Het werkt binnen 1 tot 2 dagen.
Kanker
Dexamethason wordt vaak toegepast bij verschillende soorten kanker, zoals lymfeklierkanker, leukemie, hersentumor, borstkanker en de ziekte van Kahler.
De werking van dexamethason bij deze aandoeningen is divers:
- Het verbetert de eetlust, vermindert vermoeidheid en zorgt er vaak voor dat u zich beter gaat voelen.
- Verder gaat dexamethason de zwelling van tumoren tegen. Het vermindert op die manier de pijn als tumoren tegen zenuwen aandrukken.
- Bestraling en veel medicijnen tegen kanker veroorzaken ernstige misselijkheid. Dexamethason kan deze vorm van misselijkheid verminderen.
- Bij de ziekte van Kahler verlaagt dexamethason de hoeveelheid calcium (kalk) in het bloed. Die is bij deze ziekte verhoogd.
- Bij de ziekte van Hodgkin (een lymfeklierkanker) vermindert dexamethason jeuk.
Het werkt binnen 1 tot 2 dagen.
Lees meer over kanker . “Klachten in de laatste levensfase
Palliatieve zorg is de verlichting van lichamelijke en geestelijke ongemakken in de laatste levensfase bij ongeneeslijk zieke mensen.
In die laatste levensfase kunnen klachten ontstaan zoals misselijkheid, gebrek aan eetlust, gewichtsverlies, zwak gevoel en benauwdheid. Dexamethason kan deze klachten verlichten.
De werking van dexamethason is zeer divers. Het verbetert de conditie en de eetlust, vermindert zwellingen en zorgt er vaak voor dat men zich beter gaat voelen. Ook werkt het tegen een en ileus (uw darmen werken dan niet goed meer of zitten dicht).
COVID-19 (corona)
COVID-19 is de ziekte die wordt veroorzaakt door het coronavirus SARS-CoV-2. Coronavirussen leven in de neus en de keel. Ze kunnen zich verspreiden van mens tot mens door bijvoorbeeld hoesten, niezen of door te zoenen.
Verschijnselen
Bij een groot deel van de besmette mensen verloopt deze ziekte zonder ernstige verschijnselen. Maar vooral bij mensen met een verminderde afweer, zoals ouderen en langdurig zieken, kan dit ernstig verlopen. Deze mensen kunnen een longontsteking krijgen en hieraan overlijden.
Milde verschijnselen die veel voorkomen:
- verkoudheidsklachten zoals neusverkoudheid, loopneus, niezen en keelpijn;
- hoesten;
- benauwdheid;
- koorts;
- plotseling verlies van reuk en/of smaak (zonder neusverstopping).
Heeft u een van deze klachten? Laat u zich dan testen. Wilt u meer weten over het testen op COVID-19? Kijk dan op de website van het RIVM.
Behandeling en effect
De milde klachten van COVID-19 verdwijnen meestal vanzelf. Artsen schrijven dexamethason alleen voor bij mensen die minimaal 1 week ernstig ziek zijn door COVID-19 en die extra zuurstof nodig hebben. Het kan de kans verlagen dat u aan COVID-19 overlijdt.
Bloedstollingsziekten
Dexamethason wordt gebruikt bij de bloedziekten idiopathische trombocytopenische purpura (ITP of ziekte van Werlhof).
Bij deze ziekte maakt het lichaam afweerstoffen tegen de eigen bloedplaatjes. Bloedplaatjes zijn nodig om het bloed te laten samenklonteren bij een verwonding. Door deze afweerstoffen gaan de bloedplaatjes stuk en heeft men vaak blauwe plekken en bloedneuzen.
Dexamethason onderdrukt de afweer tegen de eigen bloedplaatjes.
Lees meer over bloedstollingsziekten . “Overige huidaandoeningen
Dexamethason wordt gebruikt bij verschillende ernstige huidaandoeningen veroorzaakt door allergie of een afweerreactie tegen de eigen lichaamscellen. Huidaandoeningen waar dexamethason onder andere bij wordt gebruikt zijn:
- Pemfigus en pemfigus vulgaris, een ernstige huidaandoening, waarbij de huid en slijmvliezen met blaasjes en blaren overdekt raken.
- Syndroom van Stevens-Johnson en toxische epidermale necrolyse. Dit zijn zeer ernstige huidreacties met blaren op huid en slijmvliezen, koorts, ontstoken ogen en een ziek gevoel. Deze aandoeningen zijn meestal een reactie op een medicijn.
Allergie
Dexamethason-injecties worden gegeven bij hevige allergische reacties, met flauwvallen en ernstige hartvaat-problemen.
Hoogteziekte
Oorzaak en verschijnselen
Als u tijdens bijvoorbeeld bergsport of een bergvakantie, te snel stijgt tot boven 2500 meter, kunt u last krijgen van hoogteziekte. Dit komt doordat uw lichaam moet wennen aan de ijlere lucht.
U bent dan kortademig en heeft hoofdpijn. Andere verschijnselen zijn weinig eetlust, misselijkheid, slapeloosheid, duizeligheid, vermoeidheid, dikke enkels en minder aanmaak van urine.
Voorkomen
Het beste is hoogteziekte te voorkomen door langzaam te stijgen en telkens tijd uit te trekken om te wennen aan de nieuwe hoogte. Ook is het belangrijk veel te drinken.
Heeft u eenmaal hoogteziekte, dan kunt u bij milde verschijnselen minimaal één dag op dezelfde hoogte blijven. Zijn de verschijnselen ernstiger, dan is afdalen van levensbelang. Bij voorkeur zonder u verder in te spannen. Als u bij de verschijnselen van hoogteziekte niets doet, kan hersenoedeem ontstaan. U krijgt dan zware hoofdpijn, wordt verward, gaat hallucineren en kunt uiteindelijk bewusteloos raken.
Behandeling
Soms is afdalen niet mogelijk, bijvoorbeeld vanwege het weer. In dat geval kan dexamethason helpen de verschijnselen van hersenoedeem te verminderen. Soms wordt dexamethason gebruikt om hoogteziekte te voorkomen.
Astma
Bij zeer ernstige astma of een ernstige astma-aanval kan de arts een injectie met dexamethason geven. Dit werkt direct.
Lees meer over astma . “Chronische obstructieve longziekte (COPD)
COPD is de Engelse afkorting voor chronische obstructieve longziekte. Bij COPD zijn de luchtwegen vernauwd en heeft u last van slijm in de luchtwegen. Bij een zeer ernstige benauwdheidsaanval kan de arts een injecties met dexamethason geven. Dit werkt direct.
Lees meer over chronische obstructieve longziekte (copd) . “Hersenvliesontsteking
Oorzaak en verschijnselen
Hersenvliesontsteking werd vroeger ook wel nekkramp genoemd. Een medische benaming is meningitis.
Het ontstaat doordat de vliezen rond de hersenen geïnfecteerd raken met virussen of bacteriën.
Soms houdt men er blijvende verschijnselen over, zoals doofheid of hersenschade. Het is daarom belangrijk deze ziekte zo snel mogelijk te behandelen.
Behandeling
Dexamethason wordt soms gebruikt als de hersenvliesontsteking veroorzaakt is door bacteriën. U krijgt dan ook antibiotica om de bacteriën te bestrijden. Dexamethason vermindert de kans op blijvende verschijnselen, zoals doofheid en hersenbeschadiging.
Multiple Sclerose (MS)
Verschijnselen
Bij multiple sclerose (MS) zijn er ontstekingen en littekens in de beschermende laag rondom zenuwbanen in de hersenen en het ruggenmerg. Hierdoor werken sommige zenuwen minder goed of niet meer.
De klachten zijn afhankelijk van de zenuwen die zijn aangedaan. Vaak begint MS met vermoeidheid en minder goed zien met één oog. Soms zijn er ook spierkrampen en gevoelsstoornissen, zoals tintelingen. De klachten kunnen aanvalsgewijs (schub) optreden, maar ook continu aanwezig zijn.
Behandeling
Dexamethason wordt als stootkuur gegeven bij een ‘schub’.
Bijnierziekten
Dexamethason wordt gebruikt wanneer de eigen bijnierschors geen of te weinig van het bijnierschorshormoon cortisol (=hydrocortison) aanmaakt. Cortisol speelt een rol bij de afweer (immuunsysteem), inspanning en stress. Het is ook belangrijk voor een goede regeling van de hoeveelheid glucose in het bloed. Dexamethason werkt ongeveer hetzelfde als cortisol.
Oorzaken
Een tekort aan cortisol kan het geval zijn bij:
- Een verminderde werking van de bijnierschors (bijvoorbeeld bij de ziekte van Addison, het adrenogenitaal syndroom of als de bijnieren zijn verwijderd, bijvoorbeeld vanwege de ziekte van Cushing).
- Een verminderde werking van de hypofyse. Dit is een klier in de hersenen die de bijnierschors ‘opdracht’ hoort te geven cortisol te maken. Een verminderde werking van de hypofyse kan onder andere ontstaan door een operatie aan de hypofyse (bijvoorbeeld bij de ziekte van Cushing).
Dagritme
De natuurlijke aanmaak van cortisol vertoont een dagritme: in de vroege ochtend komt veel cortisol vrij en gedurende de dag steeds minder. Bij inspanning, ziekte of stress geeft de bijnierschors juist een grote hoeveelheid in een keer af.
De behandeling met dexamethason moet ook een dergelijk patroon vertonen: daarom moet u `s ochtends meestal meer dexamethason gebruiken dan `s avonds en moet u soms bij ziekte of ernstige stress extra dexamethason innemen.
Ziekte van Addison
Oorzaak
Bij de ziekte van Addison functioneren de bijnieren niet goed. Een soortgelijke situatie ontstaat wanneer de bijnieren ontbreken. Bijvoorbeeld als ze zijn weggehaald vanwege een tumor). Hierdoor ontstaat een tekort aan cortisol en aan enkele andere hormonen, namelijk sommige mannelijke geslachtshormonen en aldosteron (een hormoon van belang voor de bloeddruk).
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van hydrocortison (=cortisol) met fludrocortison. In plaats van hydrocortison kan ook dexamethason gebruikt worden. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron. Mannelijke geslachtshormonen worden soms aangevuld met DHEA (prasteron).
Hierboven, bij Bijnierziekten, leest u hoe dexamethason werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Lees meer over ziekte van addison . “Ziekte van Cushing
Oorzaak
De buitenkant van de bijnieren (de ‘schors’), maakt onder andere cortisol, mannelijke geslachtshormonen en aldosteron (een hormoon van belang voor de bloeddruk).
De ‘opdracht’ hiervoor ontvangt het van de hypofyse. De hypofyse is een klier in de hersenen.
Bij de ziekte van Cushing maakt de bijnierschors te veel bijnierschorshormoon aan. Dit komt meestal door een goedaardige tumor in de hypofyse, maar het kan ook komen door een tumor in een van de bijnieren of ergens anders in het lichaam. Een operatie aan de hypofyse of de bijnieren zelf kan dan nodig zijn.
Onderzoek
Dexamethason wordt gebruikt om te onderzoeken waar de oorzaak ligt van de ziekte van Cushing.
Het voorkomt de ‘opdracht’ van de hypofyse aan de bijnierschors om bijnierschorshormonen te maken. Als de oorzaak van de ziekte een tumor in de bijnier is, zal de bijnierschors toch cortisol blijven aanmaken.
U slikt dan gedurende een aantal dagen dexamethason. Via bloedonderzoek kan de arts dan bepalen of bijnierschors toch cortisol heeft gemaakt.
Behandeling
Na een operatie aan de hypofyse kan de hoeveelheid bijnierschorshormoontijdelijk te laag zijn. Dan moet het bijnierschorshormoon worden aangevuld. Na verwijdering van de bijnieren is het altijd nodig de bijnierschorshormonen aan te vullen.
Dexamethason wordt ook toegepast als slechts één van de bijnieren is verwijderd. Het wordt dan gebruikt totdat de andere bijnier weer voldoende bijnierschorshormoon aanmaakt.
Hierboven, bij Bijnierziekten, leest u hoe dexamethason werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon
Lees meer over ziekte van cushing . “Adrenogenitaal syndroom
Oorzaak
Bij het adrenogenitaal syndroom is de aanmaak van hormonen door de bijnieren gestoord. Ze maken dan bijvoorbeeld te weinig cortisol, te veel mannelijke geslachtshormonen en te weinig aldosteron (een hormoon van belang voor de bloeddruk).
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit de combinatie van hydrocortison (=cortisol) met fludrocortison. In plaats van hydrocortison kan ook dexamethason worden gebruikt. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron.
Hierboven, bij Bijnierziekten, leest u hoe dexamethason werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Lees meer over adrenogenitaal syndroom . “Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. De kans op deze bijwerkingen hangt af van uw eigen gevoeligheid voor dit medicijn, de hoeveelheid dexamethason die u gebruikt en de duur van de behandeling.
- Bij substitutietherapie (als u zelf te weinig bijnierschorshormoon aanmaakt): u heeft weinig kans op bijwerkingen
- Bij een stootkuur (enkele dagen een hoge dosering van 3 mg tot 8 mg dexamethason): de bijwerkingen zijn soms lastig of vervelend, maar meestal niet gevaarlijk of schadelijk.
- Als u vaker per jaar een stootkuur nodig heeft of dexamethason meerdere weken achter elkaar gebruikt: de meeste lastige of vervelende bijwerkingen gaan over als u aan het middel gewend bent geraakt. Dat is na enkele dagen tot weken. Na enkele weken gebruik of veel stootkuren, heeft u wel een kleine kans op andere ernstigere bijwerkingen. Hoe korter u dit medicijn gebruikt en hoe lager de dosering, hoe minder kans u heeft op deze bijwerkingen.
Bijwerkingen die u meteen vanaf het begin kunt krijgen:
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Maag- of darmklachten, zoals maagpijn, misselijkheid, opkomend maagzuur, een opgezette buik, diarree of verstopping.
Als u dit medicijn vlak voor of tijdens de maaltijd inneemt, kunt u deze klachten meestal voorkomen.
Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels. Overleg voor gebruik met uw arts als u een infectie heeft, zoals tuberculose.
Dat is nodig omdat sluimerende infecties door dit medicijn erger kunnen worden. Bovendien heeft u het minder snel in de gaten als een infectie uit de hand loopt Dit medicijn vermindert namelijk de verschijnselen van een ontsteking, zoals roodheid en zwelling.
Neem in elk geval contact op met uw arts bij- een ontsteking die opeens opkomt;
- ontstekingen in of rond uw ogen;
- ontstekingen waarvan u weet of vermoedt dat deze door een virus zijn veroorzaakt, zoals gordelroos;
- als in uw omgeving mazelen of waterpokken heerst;
- als u een wond heeft die slecht geneest;
- als u gevaccineerd moet worden, bijvoorbeeld tegen tropische ziekten. Mogelijk reageert uw lichaam onvoldoende op de inenting.
Hoofdpijn en duizeligheid.
Spierklachten, zoals spierzwakte, snel vermoeid, spierpijn, trillende handen en spierkrampen in handen, voeten en benen.
Dit kan na stoppen nog lang aanhouden. Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen hier extra last van hebben. Raadpleeg uw arts als uw klachten verergeren
Veranderingen in gevoel en stemming.
Dit kan per persoon verschillen. U kunt energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook neerslachtig, futloos of vermoeid.
Heeft u veel last van deze stemmingsveranderingen? Praat erover met uw arts. Mogelijk moet de dosering iets lager.
Heeft u slaapproblemen door de rusteloosheid? Het kan helpen dexamethason-capsules of –drank in één keer vroeg op de dag in te nemen. Overleg hierover met uw arts.
Bent u depressief of wordt u hiervoor behandeld? Overleg met uw arts voor u dit medicijn gaat gebruikenTe hoge bloedsuiker. U merkt dit aan veel dorst en veel plassen.
Heeft u diabetes? Meet in de volgende gevallen extra vaak uw bloedsuiker:- Als u dit medicijn in een hoge dosering (stootkuur) langer dan 10 dagen gaat gebruiken.
- Als u last heeft van dorst, droge mond, veel plassen en moe zijn. Deze klachten komen door een te hoge bloedsuiker.
- Bij een infectie.
Heeft u een te hoge bloedsuiker? Raadpleeg dan uw arts. Mogelijk heeft u tijdens de behandeling meer glucoseverlagers nodig.
Stoornissen in uw hartritme.
Raadpleeg uw arts als u dit merkt.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Maagzweer of darmzweer.
Dit medicijn kan een maagzweer verergeren. Overleg voor gebruik met uw arts of apotheker als u een maag- of darmzweer heeft of kortgeleden heeft gehad. Misschien heeft u een maagbeschermer nodig. Raadpleeg uw arts als uw maagklachten verergeren.
Ernstige psychische klachten, zoals overdreven opgewekt gevoel, impulsief gedrag en verwardheid. En wanen (u gelooft of denkt dingen die niet kloppen) en hallucinaties (u ziet, voelt of hoort dingen die er niet zijn).
Overleg bij deze verschijnselen met uw arts.
De hik
Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.
Vochtophoping (oedeem). Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten.
Mensen die al last van oedeem hebben, zijn hier extra gevoelig voor.
Een te hoge bloeddruk.
Overleg voor gebruik met uw arts als u een hoge bloeddruk heeft of hiervoor behandeld wordt. Uw bloeddruk moet misschien vaker gecontroleerd.
Overgevoeligheid voor dit medicijn.
Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten of jeuk. Een heel enkele keer ontstaat een ernstige allergie (met onder andere benauwdheid, zwelling van mond, keel, verlies van het bewustzijn). Ga dan onmiddellijk naar een arts of Eerste-Hulpdienst. In beide gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor dexamethason. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.
Bij injecties in een spier: op de plaats van de injectie deuk in de huid, donkere of lichte verkleuring van de huid.
Bij injecties in de ader of infuus: klachten bij de geslachtsorganen tijdens of direct na de injectie of infuus.
De klachten verdwijnen meestal binnen een paar minuten. Ze bestaan uit jeuk, branderig gevoel, tinteling, irritatie of pijn op de plekken rondom de geslachtsorganen of de bilnaad. De klachten komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Als u meerdere stootkuren per jaar nodig heeft of als u het meer dan 3 weken achtereen gebruikt: u heeft meer kans op onderstaande bijwerkingen. Ze treden soms pas na maanden op, of pas als u al bent gestopt.
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
Zwaarder worden en een andere vetverdeling.
Dit komt door een andere opbouw en afbraak van vet, meer eetlust en vasthouden van vocht. Vet gaat vooral zitten op de buik en op de bovenkant van de rug. Het is vaak nodig uw eetgewoontes aan te passen om uw gewicht op peil te houden. Een diëtist kan u daarbij helpen.
Dik gezicht (bolle wangen).
Net als de gewichtstoename is dit voor velen een belangrijk nadeel van de behandeling. Het gaat niet goed met u, maar voor uw omgeving ziet u er juist 'welvarend' uit. Het verdwijnt weer als u stopt met het medicijn.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Dunnere huid, waardoor u sneller blauwe plekken heeft en streepvormige littekens (striae).
Enige maanden na het stoppen met de behandeling heeft de huid meestal weer zijn normale dikte terug. De littekens verdwijnen niet meer.
Rood geaderde of rode huid in het gezicht en puntvormige huidbloedinkjes.
Verminderde werking van de bijnierschors.
Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van, maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan meerdere maanden duren.
Broze botten (osteoporose), waardoor deze eerder breken.
Het is belangrijk tijdens het gebruik van dit medicijn voldoende kalk te gebruiken (in de vorm van zuivelproducten of eventueel als tabletten). Ook lichaamsbeweging is nodig, omdat dat zorgt voor een actieve opbouw van de botten.
In veel gevallen zal de arts u adviseren ook medicijnen tegen botontkalking te gebruiken.Te veel cholesterol in het bloed, na meerdere maanden gebruik.
Hierdoor heeft u meer kans op hart- of vaatziekten. Uw arts kan medicijnen voorschrijven om de hoeveelheid cholesterol in uw bloed te verlagen.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Huidklachten
Zoals slecht genezende wonden, acne (jeugdpuistjes), veel zweten, meer lichaamsbeharing (vooral in het gezicht) en donkere of juist lichte plekken op de huid.
Peesontsteking en makkelijker scheuren van pezen, vooral van de achillespees.
Impotentie
Bij vrouwen: wegblijven van de menstruatie tijdens de behandeling.
Te weinig kalium in het bloed.
Dit merkt u onder andere aan spierkrampen, spiertrekkingen, spierpijn, spierzwakte, minder eetlust, verstopping en hartkloppingen of een overslaand hart. Neem bij een of meer van deze klachten contact op met uw arts.
Oogproblemen, zoals staar (een blijvende vertroebeling van de ooglens, cataract).
Neem contact op met uw arts als u slechter, wazig of dubbel ziet. Staar komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren
Glaucoom (verhoogde oogboldruk).
Overleg met uw arts als u weet dat u glaucoom heeft, terwijl u daar niet voor wordt behandeld. Waarschuw uw arts als u minder goed gaat zien of als u hevige pijn achter uw oog heeft die niet binnen enkele uren wegtrekt. Glaucoom komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren.
Ernstige hart-vaataandoening, zoals hartfalen, een hartaanval of een beroerte.
Hier is meestal pas kans op na meerdere maanden gebruik.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Uitleg frequenties
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Mag ik dexamethason gebruiken met andere medicijnen?
Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.
De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.
- Ontstekingsremmende pijnstillers, zoals acetylsalicylzuur, diclofenac, ibuprofen en naproxen. Deze pijnstillers hebben als bijwerking maag- en darmzweren. De kans hierop is groter als u ook dexamethason gebruikt. De pijnstiller paracetamol heeft deze bijwerking niet. Deze kunt u wel veilig gebruiken.
Heeft u een ontstekingsremmende pijnstiller nodig? Overleg met uw arts of apotheker. Als u dexamethason gebruikt moet u vaak ook een maagbeschermend middel slikken. - Bepaalde vaccins, bijvoorbeeld bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR-vaccin), rotavirusvaccin, varicellavaccin (tegen waterpokken) en BCG-vaccin (tegen tuberculose). Dexamethason vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en kan de kans op bijwerkingen ervan verhogen. Als u dexamethason gebruikt als substitutietherapie zal uw lichaam wel goed op de vaccins reageren. Overleg met de arts als u gevaccineerd moet worden.
- Het antischimmelmedicijn caspofungine. De hoeveelheid caspofungine in het bloed kan te laag worden. Raadpleeg uw arts of apotheker als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen.
- Het antischimmelmedicijn voriconazol. Gebruikt u een hoge dosering van dexamethason? De hoeveelheid voriconazol in het bloed kan te laag worden. Raadpleeg uw arts of apotheker als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen.
- De antistollingsmedicijnen acenocoumarol en fenprocoumon. Gebruikt u een hoge dosering van dexamethason? Dan kan de werking van het antistollingsmedicijn toenemen. Overleg hierover met uw arts. Meld het aan de trombosedienst als u dexamethason gaat gebruiken en als u ermee stopt.
- Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.
- Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.
De volgende medicijnen verminderen de werking van dexamethason. Dit is van belang als u dexamethason langer dan 2 weken achter elkaar gebruikt. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Ook als u met een van deze medicijnen gaat stoppen.
- De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon.
- De medicijnen tegen tuberculose rifabutine en rifampicine.
- Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.
Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.
Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.
Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
Zwangerschap
- Gebruikt u dit medicijn als korte stootkuur? Overleg dan met uw arts. Een korte stoorkuur met dit medicijn is soms mogelijk tijdens de zwangerschap of als u zwanger wilt worden.
- Overleg met uw arts bij een behandeling gedurende meerdere maanden. Samen met uw arts kunt u een afweging maken tussen de voordelen van de behandeling en de risico’s voor het kind. De effecten op het ongeboren kind bij langdurig gebruik zijn nog niet allemaal bekend. Bij gebruik gedurende meerdere maanden van de zwangerschap is er een kans dat de baby minder goed groeit. En is het risico op vroeggeboorte groter. Ook kan het medicijn de werking van de bijnierschors van de baby onderdrukken. Na de bevalling heeft de baby dan soms tijdelijk extra bijnierschorshormoon nodig. Overleg hierover met uw arts.
- Gebruikt u dexamethason als substitutietherapie tijdens een corticosteroïd-crisis? Dat is veilig voor de baby.
Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Moet u dit medicijn voor een langere periode gebruiken? Dan kunt u dit medicijn beter NIET gebruiken als u borstvoeding geeft. Het is niet bekend of het in de moedermelk terechtkomt. Als het in de moedermelk komt, kan het schadelijk zijn voor de baby. Misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken. Of u kunt kunstvoeding geven. Kortdurend gebruik is waarschijnlijk niet schadelijk voor de baby.
Hoe gebruik ik dit medicijn?
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.
Vraag aan uw arts ook een duidelijke instructie op papier. De doseringsschema’s bij dit medicijn zijn vaak ingewikkeld. Zeker als u moet op- en afbouwen.
Hoe?
- Tabletten of capsules: doorslikken met een half glas water.
- Drank: meet de drank af met de bijgeleverde maatbeker of maatpipet.
- Injecties: de injectie wordt door een arts of verpleegkundige toegediend in een spier, in een bloedvat of onder de huid.
Wanneer?
- Krijgt u van dit medicijn last van uw maag? Neem het dan in met wat voedsel.
- Begin zo snel mogelijk met de behandeling. Zeker als u ernstige ontstekingsverschijnselen heeft of ernstig benauwd bent. Soms moet u dit medicijn in het begin 2 tot 4 keer per dag innemen, om er zo aan te wennen. Zodra u minder last heeft van de bijwerkingen, zoals misselijkheid, kunt u met uw arts overleggen of u de hoeveelheid voor 1 dag in 1 keer kunt innemen.
- Als u het 1 keer per dag inneemt, doe dat dan vroeg in de ochtend. Bijvoorbeeld bij het ontbijt. U bootst dan de natuurlijke situatie na, want de aanmaak van het lichaamseigen cortisol is ’s ochtends ook het grootst. De kans op bijwerkingen is dan kleiner. U heeft ook minder kans op slaapproblemen ’s nachts.
- Om te voorkomen dat u misselijk wordt of moet braken door een operatie, chemotherapie of bestraling: u krijgt het medicijn van te voren toegediend.
Stootkuur
Een stootkuur met dexamethason duurt meestal enkele dagen. De hoeveelheid per dag is meer dan bij een langdurige behandelingen met dexamethason. Bij een stootkuur zijn er meestal geen ernstige bijwerkingen.
Een stootkuur wordt meestal toegepast bij een plotselinge verergering van chronische ontstekingsziekten.
Dexamethason geneest de aandoening niet, maar onderdrukt de ziekteverschijnselen. Hierdoor kan uw lichaam zich makkelijker herstellen.
Meestal merkt u de werking binnen enkele uren. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen tot u de werking merkt van een ander medicijn, waarvan het effect langzamer intreedt.
Soms moet u de dosis aan het einde van de kuur langzaam afbouwen, bijvoorbeeld door elke dag één tablet of capsule minder te slikken.
Substitutietherapie
Bij substitutietherapie vervangt dexamethason het lichaamseigen cortisol, als uw lichaam dat niet meer voldoende aanmaakt. Bij substitutietherapie kunt u dexamethason levenslang gebruiken.
Houd er rekening mee dat er toch nog een plotseling tekort aan dexamethason kan ontstaan. Bijvoorbeeld als u koorts heeft of u extreem heeft ingespannen.
U kan dan een corticosteroïd-crisis of Addison-crisis krijgen. De verschijnselen hiervan zijn: geen eetlust, duizeligheid, misselijkheid, braken, krampende buikpijn en diarree. Vaak ook koorts, slaperigheid, sufheid, zwakte of ernstige vermoeidheid,
Ook kan een ernstig vochttekort optreden. U merkt dit aan een droge huid en slijmvliezen, duizeligheid door een lage bloeddruk en vaak diepliggende ogen. Het is dan heel belangrijk uw bloeddruk te laten meten.
Bij deze verschijnselen moet u snel het tekort aanvullen met hydrocortison of een ander bijnierschorshormoon. Waarschuw bij een beginnende crisis ook direct uw specialist.
Verwacht u de situatie al? Bijvoorbeeld bij een examen of het laten verwijderen van een moedervlek. Neem dan vooraf al extra dexamethason in.
Hoelang?
- Kanker: Als dexamethason wordt gebruikt bij kanker is dat meestal in combinatie met andere medicijnen tegen kanker. U slikt de combinatie meestal 4 dagen lang.
- Palliatieve zorg: dexamethason kan zolang worden gebruikt als nodig is.
- Ernstige COVID-19: meestal 10 dagen. Of korter als u eerder beter wordt. Gebruikt u dexamethason ook bij andere ziekte, zoals COPD? Dan kunt u dexamethason blijven gebruiken, ook als u beter bent geworden van COVID-19.
- Bloedstollingsziekten: meestal een stootkuur van 4 dagen.
- Pseudokroep: meestal is 1 dosis genoeg. Als dit onvoldoende helpt kan de arts na 1 of 2 dagen opnieuw dexamethason geven.
- Ernstige allergische huidaandoeningen: meestal een kuur van 3 dagen.
- Om hoogteziekte te voorkomen: u gebruikt dexamethason gedurende maximaal 10 dagen.
- Bijnierziekten (substitutietherapie): u kunt dexamethason levenslang gebruiken.
- Overige aandoeningen: de duur van de behandeling is afhankelijk van de soort en de ernst van de aandoening. Bij hevige ziekteverschijnselen is vaak een korte kuur van enkele dagen nodig.