Inhoud

• Wat doet ursodeoxycholzuur en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik ursodeoxycholzuur gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

ursodeoxycholzuur

Ursodeoxycholzuur vermindert de hoeveelheid cholesterol in de gal. Ook bevordert het de afvoer van gal via de galwegen.

Artsen schrijven het voor bij ernstige leverziekte, zoals ontsteking van de lever en galwegen, bij bepaalde soorten galstenen en bij leveraandoeningen door cystische fibrose (CF).

Artsen schrijven het soms voor bij hevige jeuk door cholestase (te veel gal in uw lever) en bij mensen die ernstig overgewicht hebben en gaan afvallen.

Wat doet ursodeoxycholzuur en waarbij gebruik ik het?

Ernstige leverziekte

Ursodeoxycholzuur wordt gebruikt bij diverse leveraandoeningen, waarbij ook de galwegen zijn aangedaan. De galwegen zijn een sterk vertakt buizenstelsel dat rond en tussen de levercellen zit. De galwegen dienen om stoffen die de lever maakt af te voeren naar de galblaas en vandaar naar de darm. Die stoffen zijn bijvoorbeeld cholesterol en galzuren.

Primaire biliaire cholangitis (PBC)
PBC is een ernstige ontsteking van de lever, waarbij ook de kleine galwegen zijn beschadigd. Door de ontsteking ontstaan littekens die de afvoer van gal remmen. De gal hoopt zich dan op in de levercellen. Hierdoor kan uiteindelijk levercirrose ontstaan. Bij cirrose raakt de lever onherstelbaar beschadigd.

De belangrijkste klachten bij PBC zijn moeheid, jeuk, gele kleur van huid of slijmvliezen, vettige en licht gekleurde ontlasting en te veel cholesterol in het bloed. Door levercirrose kan vocht in de buik ophopen en de milt groter worden. Dit veroorzaakt buikpijn bovenin de buik.

Ontsteking van de galwegen (primaire scleroserende cholangitis)
Als de grote en kleine galwegen ontstoken raken, kunnen ze vernauwd raken.  Hierdoor kan de gal niet goed afgevoerd worden naar de galblaas en darm. Op den duur kan hierbij levercirrose ontstaan. Deze zeer zeldzame aandoening komt vaak samen voor met een chronische darmontsteking.

De belangrijkste klachten zijn moeheid, jeuk, gele kleur van huid of slijmvliezen, koorts, pijn in de bovenbuik en vettige ontlasting.

Galstuwing (cholestase)
Bij galstuwing loopt de gal niet goed af naar de galblaas. Oorzaken daarvoor zijn ontsteking van de lever of vernauwing van de galwegen. Ook galstenen kunnen de afvoer van gal blokkeren. Klachten door galstuwing zijn hevige jeuk, gele kleur van huid en slijmvliezen en vettige, licht gekleurde ontlasting.

Verder kan galstuwing door zwangerschap ontstaan. Door de verandering in hormonen kan de gal langzamer worden afgevoerd. Zwangere vrouwen kunnen hierdoor hevige jeuk krijgen. Het ontstaat vooral in de laatste 3 maanden van de zwangerschap.

Behandeling
Bij een ernstige leverziekte zal uw arts zoveel mogelijk proberen de oorzaak op te sporen. Soms is het mogelijk met een operatie de geblokkeerde galafvoer weer op gang te brengen. Bijvoorbeeld door een galsteen te verwijderen of door een buisje (stent)  in het vernauwde deel van de galweg te plaatsen.

Als dit niet mogelijk is, kan uw arts ursodeoxycholzuur voorschrijven.

Werking
Ursodeoxycholzuur vermindert de hoeveelheid cholesterol in gal. Het zorgt er ook voor dat er meer galvloeistof wordt aangemaakt en dat de galblaas zich sneller leegt in de darm. Hierdoor heeft het een beschermend effect op de levercellen.

Galstenen

Uw lever maakt galvloeistof om uw eten beter te kunnen verteren. Tijdens de maaltijd trekt de galblaas samen en komt de gal in de darm terecht. In gal zitten onder andere calciumzouten en cholesterol. Vooral cholesterol kan, als er teveel van is, stenen vormen in de gal.  De meeste stenen geven geen klachten. Soms kunnen ze de afvoer van gal blokkeren. Dan ontstaat er een hevige pijnaanval (galsteenkoliek). U bent dan vaak ook misselijk.

Behandeling
Als u last heeft van galstenen, worden ze meestal via een operatie verwijderd of soms vergruisd door schokgolven.

Als een operatie niet mogelijk is, kan uw arts ursodeoxycholzuur voorschrijven. Dit medicijn kan kleine galstenen oplossen. Dat kan alleen bij galstenen die voor het grootste deel uit cholesterol bestaan.  Uw arts kan ursodeoxycholzuur ook voorschrijven voor of na vergruizing van galstenen, om het vergruizen te vergemakkelijken of de vergruisde stukjes op te ruimen.

Werking
Ursodeoxycholzuur vermindert de hoeveelheid cholesterol in gal.  Hierdoor kunnen galstenen beter oplossen.

Effect
Dit medicijn werkt bij ongeveer de helft van de mensen met galstenen. Het kan maanden tot jaren duren voordat de galstenen helemaal zijn opgelost. Maar de klachten nemen al eerder af. Meestal na een paar maanden.

Als u stopt,  kunnen de stenen na een aantal jaren weer terugkomen.

Cystische fibrose

Verschijnselen
Cystische fibrose (CF), ook wel cystic fibrosis of taaislijmziekte genoemd, is een erfelijke ziekte. Het is een ziekte van slijm producerende klieren. Zoals de klieren van de longen, alvleesklier, lever, darmen, huid en mond. Dit slijm is onder meer nodig om afvalstoffen uit het lichaam te transporteren.

Bij cystische fibrose is het slijm veel taaier dan normaal. Hierdoor is het slijm in de longen bijvoorbeeld moeilijk op te hoesten. Ook de galvloeistof in de lever kan moeilijker naar de galblaas stromen. Hierdoor kan galstuwing ontstaan.

Ernstige galstuwing geeft klachten, zoals jeuk, pijn in de buik, moeheid en gele kleur van huid of slijmvliezen.

Werking
Ursodeoxycholzuur vermindert de hoeveelheid cholesterol in de gal. Het zorgt er ook voor dat er meer galvloeistof wordt gemaakt en dat de galblaas zich sneller leegt in de darm.  Hierdoor worden de klachten minder.

Effect
Als ursodeoxycholzuur bij kinderen met CF op tijd wordt toegediend, zijn er minder lever- en galblaasproblemen.

Overgewicht

Mensen met fors overgewicht die snel gewicht verliezen, bijvoorbeeld meer dan 1,5 kilo per week, kunnen eerder galstenen ontwikkelen. Dat komt omdat de lever meer cholesterol te verwerken krijgt en de galblaas door het dieet minder werkt. Hierdoor ontstaan eerder galstenen van cholesterol.

Om galstenen te voorkomen schrijft de arts soms ursodeoxycholzuur voor.

Zie voor meer informatie onder Galstenen.

Jeuk

Verschijnselen
Door jeuk heeft u aandrang om te krabben of te wrijven. Soms is de jeuk zo erg, dat men tot bloedens toe krabt.

Oorzaak
Jeuk kan vele oorzaken hebben. In zeldzame gevallen kan het ontstaan door een aandoening van de lever of galblaas. Hoe deze jeuk ontstaat is niet helemaal bekend. Misschien is er meer galzuur aanwezig in het bloed en de huid en heeft dat jeuk tot gevolg.

Behandeling
Ursodeoxycholzuur kan jeuk bestrijden als deze komt door teveel galzuren in het bloed. Het vermindert de hoeveelheid galzuren in het bloed, waardoor de jeuk afneemt.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Diarree, kleverige ontlasting.

  Als u hier veel last van heeft, kan uw arts de dosis tijdelijk verlagen. Blijft u last houden van diarree? Overleg dan met uw arts.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en braken.

• Verkalking van galstenen.

  De galstenen van cholesterol krijgen in zeldzame gevallen een buitenlaagje van kalk. Dit laat ze moeilijker oplossen. U merkt deze bijwerking zelf niet, maar ursodeoxycholzuur werkt dan niet.

• Verminderde leverwerking. Bij sommige patiënten met een leverziekte, zoals Primaire Biliaire Cholanchitis (PBC), kunnen de verschijnselen verergeren.

  Uw arts zal uw leverfunctie regelmatig controleren. Soms is het nodig het gebruik te stoppen.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan galbulten en jeuk.

  Overleg dan met uw arts. Als u overgevoelig bent mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor ursodeoxycholzuur. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik ursodeoxycholzuur gebruiken met andere medicijnen?

Er zijn van dit medicijn geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

alcohol drinken?
Alcohol belast de lever. Drink geen alcohol als u een leveraandoening heeft.

Gebruikt u het medicijn tegen galstenen? Drink dan niet meer dan 1 glas alcohol per dag en niet op alle dagen van de week.

alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
Overleg met uw arts.

Over het gebruik tijdens de eerste 3 maanden van de zwangerschap (eerste trimester) is nog te weinig bekend. Daarom is niet zeker of dit medicijn altijd veilig is voor zwangere vrouwen en hun kind. Meld het aan uw arts en apotheker als u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Misschien kan uw arts een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Gebruikt u dit medicijn tijdens de laatste 6 maanden van de zwangerschap (tweede en derde trimester)? Dan kunt u dit medicijn veilig gebruiken. Er is redelijk veel ervaring met het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap. En er zijn geen aanwijzingen dat dit medicijn slecht is voor de zwangerschap of voor de baby.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt in een kleine hoeveelheid in de moedermelk. Dit is echter niet schadelijk voor het kind.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

Tabletten en capsules
Innemen met een half glas water.

Drank

• Goed omschudden voor gebruik.
• Maak de fles open door de schroefdop stevig naar beneden te drukken en tegelijk te draaien.
• Meet de juiste hoeveelheid drank af met een maatbekertje en neem de drank in.

Wanneer? 
Innemen tijdens of vlak na een maaltijd. Op dat moment maakt het lichaam namelijk meer spijsverteringssappen aan. Dit medicijn werkt het best als er ook voldoende spijsverteringssappen aanwezig zijn.

• Meestal moet u 1 dosis bij het avondeten innemen. Als u het 2 keer per dag gebruikt, neem dan 1 dosis bij het ontbijt en 1 dosis bij het avondeten. Als u het 3 keer per dag gebruikt: bij de maaltijden. De grootste portie altijd bij de avondmaaltijd.
• Gebruikt u 1 dosis per dag? Soms raadt uw arts aan deze dosis in te nemen 1 uur voordat u gaat slapen. Of 2 uur ná de avondmaaltijd. Neem het dan in met een glas melk of wat voedsel.

Hoelang?

• Galstenen: dit medicijn wordt meestal gebruikt totdat de galstenen helemaal zijn verdwenen. Dat controleert uw arts. De controle vindt na 6 tot 10 maanden plaats. Uw klachten kunnen al eerder verdwenen zijn. Toch moet u doorgaan zolang uw arts dit aangeeft. Een behandeling kan langer dan 2 jaar duren.
• Ernstige leverziekte: gebruik dit medicijn zolang uw arts het voorschrijft, meestal maanden tot jaren.
• Cystic fibrose: gebruik dit medicijn zolang uw arts het voorschrijft, meestal maanden tot jaren.
• Overgewicht: als uw gewicht enige maanden stabiel is, kunt u meestal stoppen met dit medicijn. Overleg met uw arts.
• Jeuk: als de jeuk ontstaat door galstuwing tijdens de zwangerschap, zal de jeuk vanzelf verdwijnen vanaf enkele dagen na de bevalling. Als de jeuk door iets anders komt: overleg met uw arts hoelang u het kunt gebruiken.